مزایای سد لاسک در گزارش مطالعاتی آن:
حجم کل مخزن۸۳/۶ میلیون مترمکعب.
دبی سالانه تخلیه از سر ریز۲۸/۷ ملیون متر مکعب.
در فاز ساختمانی و اجرای پروژه عمرانی ایجاد اشتغال برای ۲۵۰ نفر در رده های مختلف کاری از کارگرهای ساده تا متخصصین حوزه سد و سدسازی بطور مستقیم و غیر مستقیم برای مدت حداقل ۵ سال.
تغییر در سطح درآمد و وضعیت اقتصادی منطقه با استفاده از نیروی کار بومی.
تامین آب کشاورزی به هنگام برای زمین های زیرکشت در فصول گرم سال.
جلوگیری ازبروز سیلاب های فصلی و روان آبهای جاری.
.کاهش حجم بار رسوبی در رودخانه و مصب منتهی به تالاب انزلی به میزان ۷۴۰۰۰۰ متر مکعب در سال
ایجاد زیستگاه جدید آبی برای پرندگان آبزی وکنار آبزی.
احداث حدودا ۲۰ کیلومتر جاده جدید با توجه به تخریب جاده قدیم.
احتمال احداث یک جاده جدید یا توسعه و گسترس و بزرگ تر کردن جاده های و راههای ارتباطی شهرستان شفت جهت تردد ماشین های حمل مصالح برای ساخت سد.
با ایجاد دریاچه،سیمای منطقه تغییر کرده وچشم انداز زیبا وجدیدی در این منطقه کوهستانی وجنگلی ایجاد میگردد. وتوسعه فعالیت های تفریحی،ورزشی وتوریستی وحتی توریسم سلامت را همراه خواهد داشت.
مهار سیلاب ها اثرات تخریبی وویرانگر را در پایین دست سد مهار، واراضی ، پلها ،جاده ها،پست های برق ومخابرات و… در امان خواهند بود.
مساحت مخزن سد لاسک۲۳۲ هکتار، حجم مخزن۴۸ میلیون متر مکعب و تبخیر سالانه از سطح مخزن ۲/۵ میلیون متر مکعب خواهد بود. بنابر این میزان تبخیر، رطوبت و بارش منطقه افزایش خواهد یافت!! با افزایش بارش تراکم پوشش گیاهی در اطراف وبالا دست را فراهم آورده وشاید شرایط برای رشد گونه های جدید وانقراض بعضی گونه های بومی شود.
زیستگاه آبی جدید محل مناسبی برای آبزیان وپرندگان مهاجر خواهدشد. با غرق شدن ۱۷۰ هکتار از اراضی جنگلی، شرایط بهتری برای زیستگاه جنگلی ومراتع فراهم میشود. سد سبب مهاجرت معکوس در سکونتگاههای بالا دست خواهد شد.
عمر طبیعی سد لاسک حداقل ۵۰ سال تخمین زده میشود. با کاهش قدرت ذخیره سازی سد منجیل بارسوبات وکاهش ورودی آب رودخانه های شاهرود وقزل اوزن( دو شاخه اصلی سپید رود) آب برای ۸۰۰۰ هکتار ا راضی منطقه فراهم میشود. به ابن امر آب شرب شهر شفت واحمدسر گوراب و صدها روستا اضافه میشود.
سد لاسک در اشتغال منطقه وتوسعه گردشگری تاثیر مستفیم وانکار ناپذیری خواهد داشت.
و اشتغال‌زایی و خدمات گردشگری از تأثیرات مثبت احداث آن در شهرستان شفت خواهد بود. ذخیره آب پشت سد که مستقیماً از کوهستان‌های شفت آبگیری میشود ضمن تأمین آب کشاورزی این شهرستان، از روان شدن سیلاب‌های فصلی رودخانه‌های شفت نیز جلوگیری میکند و در کل اتفاق بسیار مثبتی برای شهرستان شفت خواهد بود
میتوان با برنامه ریزی در ساخت سد طوری عمل کرد که علاوه بر مزایای تامین ابهای کشاورزی و بقیه موارد سد را برای جذب توریست های داخلی و خارجی ساخت تا بر مزایای سد اضافه شود و در کنار تخریب هایی که بوجود میاورد بتوان خوبیهای احداث را نیز برجسته کرد.
معایب و چالش های سد از جمله سد لاسک:
شاید اولین و مهمترین چالش احداث سدها بحث فرهنگ و سنت منطقه است که احداث سد با تغییراتی که ایجاد میکند و میاورد موجب تغییر در فرهنگ بومی مردم ان منطقه شده و این شاید چیزی است که در کنار اثار مخرب زیست محیطی خوشایند مردم منطقه احداث سد نیست.
از دست رفتن زیستگاههای جنگلی و حیات وحش منطقه و مشکلات ناشی از انتقال مراکز سکونتگاهی واقع در محدوده مخزن و کاهش ۷درصدی از آورد رودخانه امامزاده ابراهیم(ع) به تالاب انزلی، تخریب، فرسایش و آلودگی صوتی عملیات اجرایی سد در منطقه از اثرات زیست‌محیطی ساخت سد خواهد بود.
اراضی جنگلی که بر اساس معیارهای بین‌المللی اتحادیه بین المللی محافظت ازطبیعت (IUCN) در این منطقه وجود دارد شامل‌گونه‌های جنگلی شمشاد، سرخدار و گردو است و همچنین‌پوشش گیاهی داخل مخزن نیز شامل گونه‌های درختی ممرز، انجیلی و سایر‌گونه‌های پهن‌برگ جنگل‌های هیرکانی است.
تخریب جنگل
سد لاسک با حجم مخزن ٤٨ میلیون‌مترمکعب که با هدف تأمین آب کشاورزی، آب آشامیدنی و تولید انرژی برقابی شهرستان شفت در دست ساخت است، موجب تخریب بخش زیادی از جنگل‌های هیرکانی و جابه‌جایی چند روستا در این شهرستان میشود. طبق ارزیابی‌های زیست‌محیطی که در سال گذشته صورت گرفت، با ساخت این سد ۹۴/۲ هکتار از جنگل‌های هیرکانی که در داخل مخزن سد قرار دارند کاملا از بین خواهند رفت. همچنین خالی شدن چند روستا و منتقل شدن بیش از ۲ هزار نفر از اهالی این روستاها به مناطق دیگر و اثرات اجتماعی و فرهنگی این انتقال باوجود تأمین آب کشاورزی منطقه، از دیگر مشکلات ساخت این سد خواهدبود.
که شاید بتوان عمده ترین مساله در احداث سد همین جابجایی افراد و ساکنین خانواده های روستایی که ابا اجدادی در این مناطق روستایی سکونت گزیده اند و تمام عمر خود را در روستاها با وجود نبود امکانات گذراندهاند و با تلاش و کوشش فراروان و نبود امکانات مدرن شهری و یا امکانات مدرنی که بعضی روستاهای برخوردار هستند امرار معاش نموده اند و حتی محصولات خود را به نقاط شهری نزدیک و شاید حتی دورترین نقاط کشور کشور صادر نموده اند و تا حدودی نیز در این بخش موفق بودهاند.
مساله جابجایی و کوچاندن افراد از روستا شاید مهمترین مساله بخش احداث سد لاسک است که که شاید با احداث سد لاسک و جابجایی خانوارها از این مناطق به شهرها منجر به مرگ تدریجی انها شده و اصالت و پیوند بین خانوارها و روستاها و جنگل را از انها گرفته و شاید مرگ تدریجی این افراد را فراهم اروده است.
اثرات مخرب سدها و سدهای اجرا شده
یکی از عوامل تخریب محیط زیست را سدسازی ها عنوان می کنند که می تواند آسیب های جبران ناپذیری به جنگل ها، رودحانه ها، کوهستان ها، آبخیزها، دریاچه ها، تالاب ها، دشتها و حتی دریاها وارد کند. حتی گروهی از اساتید دانشگاه ها پا را از این نیز فراتر گذاشته و معتقدند که سد سازی فعالیتی بیابان زا به حساب می اید. آنها می گویند، هر سد سالانه بخشی از آب تجدید پذیر کشور را تبخیر می کند که این رقم تا بیش از ۵ میلیارد متر مکعب نیز می رسد که موجب تبخیر آب تجدید پذیر کشور در پشت سدها می شود. متاسفانه در کشور ما سدها سبب تخریب یا تهدید جدی اکوسیستم های آبی و زیستگاههای وابسته به آن در تالاب ها و دریاچه ها شده اند.
به عنوان مثال کرمان از جمله استان های خشک ایران به شمار می آید که در بهترین شرایط بارندگی ها هم نمی توان به سطح بارش ها در این نقطه اعتماد کرد. با این حال وقتی ایران در خشکسالی ها قرار دارد دیگر می شود به خوبی حال و روز کرمان را درک کرد. اما بازی به همین جا ختم نمی شود. به موارد فوق، اضافه کنید سدسازی ها را تا مشخص شود چه فاجعه ای در گرم ترین استان کشور رخ می دهد.
چندی قبل خبری منتشر شد مبنی بر اینکه اکوسیستم شهر فهرج به علت کم آبی در حال نابودی است و اگر قرار است حیات جانوران و گیاهان و زیستگاه آنها مورد حمایت قرار گیرد، باید آب مورد نیاز آنها از سد نساء تامین شود
باز هم با نگرانی و از قول صابنظران باید گفت که امروز صنعت سد سازی فقط در کشورهای در حال توسعه رونق دارد و این در شرایطی است که بازار آن در کشورهای توسعه یافته، برچیده شده است. اثرات منفی سدها بر روی محیط زیست فیزیکی، بیولوژیکی و اجتماعی آن قدر زیاد است که بسیاری از کشورهای توسعه یافته از دهه ۷۰ به بعد دیگر نه تنها سدی نمی سازند بلکه به جمع کردن و برچیدن سدهای خود به قیمت های بسیار گزاف پرداخته اند تا اثرات منفی آنها را بر محیط زیستشان را بزدایند و رودخانه ها و سفره های آب زیرزمینی خود را احیاء کنند.
سد لاسک و میزان اعتبار اختصاص داده شده به ان:
احداث سد مخزنی لاسک که جزء پروژه های ملی محسوب می شود که با اعتبار ۵۱۰ میلیارد تومان به دلیل کمبود منابع ساخت به بخش خصوصی واگذار شد ولی به دلیل وجود ۵۰ هکتار از جنگل های هیرکانی در منطقه و خطر نابودی این جنگل های در اثر احداث این سد تاکنون سازمان محیط زیست مجوز ارزیابی محیط زیستی برای این پروژه ملی صادر نکرده است.
یک امار کوتاه از تعداد سدهای احداث شده در کشورهای اروپایی:
آماری از تعداد سدهای ساخته شده در دنیا گویای این حقیقت است که در دنیای پیشرفته از حداکثر پتانسیل های موجود برای ساخت سدها استفاده شده و فقط کشورهای فقیر و عقب مانده از این نعمت خدادادی بی بهره مانده اند.
کشورهای فرانسه، انگلستان، برزیل، مکزیک، کره جنوبی و ترکیه هر یک بیش از ۵۰۰ سد بزرگ دارند در صورتی که کشورهای عقب مانده ای نظیر بنگلادش، لائوس، هایتی، اوگاندا، گابن، سیرالئون، مالی و کنگو هر یک کمتر از دو سد دارند و این در حالی است که همه ساله اخباری از تلفات ناشی از سیل در این کشور ها منتشر می شود.
بهزاد رجبی صبح شفت
