گردشگری روستایی چیست

سرزمین ما از فرهنگ ها، آداب و رسوم، جشن ها و پیشینه ی تاریخی غنی و خاصی برخوردار است، این فرهنگ ها و آداب و سنن می توانند جاذبه های خاص و قدرتمندی هم برای توسعه گردشگری داخلی و هم برای جذب گردشگران خارجی محسوب شوند.  اما این میراث غنی نه تنها به درستی و آنطور که شایسته است معرفی نمی شود، بلکه روز به روز بیشتر در انزوا و خطر زوال و نابودی قرار می گیرند. همه ی ما از این چنین رخداد و وضعیتی ناراحت و ناراضی هستیم. اما به راستی راه حل مقابله با چنین معضلی چیست؟ چگونه می توان در راستای حفظ و نگهداری از میراث طبیعی و فرهنگی سرزمینمان گام برداشت و در معرفی صحیح آن به دیگران تلاش کرد؟ شاید بتوان بهترین پاسخ به این پرسش ها را در دو واژه خلاصه کرد، گردشگری روستایی و بوم گردی

۱- مفهوم گردشگری روستایی چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟

گردشگری روستایی را می توان مترادف با عبارت  “تجربه زندگی محلی” دانست. این تجربه، شامل موارد بسیار متنوعی از جاذبه های طبیعی ، فرهنگی و فعالیت هایی می شود که در یک منطقه ی روستایی و کشاورزی خاص وجود دارند. فعالیت هایی مانند گردشگری کشاورزی ، کوهنوردی، سوارکاری و اقامت در خانه های محلی. به طور کلی محور این نوع گردشگری ، درک زیباییها و جاذبه های طبیعت و فرهنگ مردم آن منطقه است و بسته به جغرافیای منطقه فعالیت های متفاوتی می تواند در آن صورت پذیرد.

صنعت توریسم رو به رشد ترین و بزرگترین صنعت جهان است و در تمامی کشورها بعنوان ابزاری حیاتی برای رشد و توسعه ی فعالیت های اقتصادی مناطق مختلف و وسیله ای برای افزایش سطح درآمد ناخالص ملی محسوب می شود. پر واضح است که رشد، اجرا و توسعه ی صحیح این صنعت ( بویژه در بخش گردشگری روستایی ) می تواند به رشد و توسعه ی کسب و کارهای محلی و بازگشت مردم از کلان شهرها به دیار خویش و تلاش برای حفظ میراث بومی خود کمک کند.

از مشخصه های اصلی گردشگری روستایی می توان به مواردی مانند وجود فضاهای گسترده و باز اشاره کرد؛ همچنین گردشگران باید این فرصت را داشته باشند که به طور مستقیم فعالیت های دامداری و کشاورزی را تجربه کرده و  در زیست بوم منطقه به طبیعت گردی بپردازند. در نتیجه گردشگری روستایی در معنای واقعی باید:

   ۱- در مناطق روستایی اجرا شود.

  ۲- عملا روستایی باشد – یعنی شامل شرکت در مراسم و سنت های اجتماعی مردم منطقه و آشنایی با میراث آن منطقه باشد.

  ۳- بودن در طبیعت را برای گردشگر امکانپذیر ساخته و شامل طبیعت گردی باشد.

  ۴- در مقیاس روستایی و کوچک انجام پذیرد ( برخلاف گردشگری انبوه)

  ۵- در مناطق با سرعت رشد پایین و طبیعی اجرا شده و در تماس با خانواده های محلی انجام پذیرد.

- انواع گردشگری روستایی

گردشگری در یک تفسیم بندی کلی شامل مواردی مانند گردشگری انبوه ، بوم گردی و ” گردشگری جایگزین ” می شود؛ که تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. گردشگری انبوه عموما به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن تعدا زیادی از مردم به مناطق محبوب و شناخته شده ی گردشگری برای گذران اوقات فراغت خویش سفر می کنند. گردشگری جایگزین که با مواردی مثل ” گردشگری خاص ” و یا ” گردشگری مسئولانه ” شناخته می شود؛ به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن بر ارتباط و شناخت فرهنگ ساکنین یک منطقه خاص و درک زیباییهای طبیعی آن منطقه تاکید می شود.

گردشگری روستایی می تواند انواع مختلفی از گردشگری مانند گردشگری تاریخی-فرهنگی ، طبیعت گردی / بوم گردی و گردشگری کشاورزی را بر گیرد. پس از گردشگری فرهنگی-تاریخی، بوم گردی دومین شکل اصلی گردشگری روستایی است. در بوم گردی هدف بودن در طبیعت و لذت بردن از مناظری است که در یک زیست بوم خاص وجود دارد. بوم گردی ، عشق به طبیعت و  گردشگری ِ مسئولانه ای است که به حفظ میراث طبیعی و فرهنگی منطقه کمک کرده و کمترین آسیب ممکن را به طبیعت می رساند. این نوع خاص می تواند شامل مواردی مانند کوهنوردی و یا اجرای تورهایی انفعالی مانند پرنده نگری باشد.

شکل سوم گردشگری روستایی ، گردشگری کشاورزی است که با هدف لذت بردن و آموزش کشاورزی یا باغبانی اجرا می شود. در این شکل، گردشگر می تواند نحوه کار و تولید را تماشا کرده و در مورد آن اطلاعات دریافت کند؛ و یا به طور فعال در کشت و برداشت محصولات منطقه شرکت کند. که البته در این حالت گردشگر، هم درک بهتری از زندگی در آن منطقه به دست خواهد آورد و هم بی شک لذت بیشتری از سفر خواهد برد.

۳-گردشگری روستایی چیست و چه مزایایی دارد؟

هرچند گردشگری روستایی بخش کوچکی از بازار در صنعت توریسم را به خود اختصاص داده، اما می تواند سهم بزرگی در کمک به رشد اقتصادی روستایی داشته و برای حفظ میراث تاریخی و طبیعی منطقه بسیار ارزشمند باشد. فهرست مزایا و منافع ترویج گردشگری روستایی بسیار بلند است و در زیر به تنها ۴ مورد از مزایای بالقوه آن اشاره شده است.

* حفظ  و گسترش مشاغل

گردشگری روستایی با ایجاد در آمد برای محلی ها می تواند به حفظ و گسترش مشاغلی مانند خرده فروشی، حمل و نقل و مشاغل پزشکی و دارویی در منطقه کمک کند. همچنین روستایی ها با فروش مستقیم محصولات خود می توانند درآمد بیشتری داشته باشند و علاوه بر آن با احساسی که از ارزشمند بودن اشتغال در صنایع دستی و تولید محصولات بومی بهشان دست می دهد، هرچه بیشتر به حفظ میراث خود ترغیب می شوند.

*ایجاد شغل، کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل

ایجاد شغل به طور محسوس و قبل از هرچیز در مواردی مانند ایجاد اقامتگاه های بوم گردی ، ساخت هتل و هتلداری (مانند هتل ابیانه ) و توسعه شبکه حمل و نقل اتفاق می افتد. همچنین این نوع گردشگری می تواند به ایجاد کسب و کارهایی مانند تهیه و تحویل غذاهای محلی و مواردی از این دست که به ایجاد تجربه ای بهتر از گردشگری روستایی و بوم گردی می انجامد اشاره کرد.

*فرصت های جدید برای جوان ترها و دوستی جوامع

برای مثال افراد محلی می توانند به عنوان راهنمای تور با گردشگران و برگزار کنندگان تور همکاری داشته و علاوه بر کسب در آمد با فرهنگ ها و مردمان تازه آشنا شوند. گردشگران و مردم منطقه از نزدیک با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با شکل گرفتن نوعی الفت و دوستی بین آنها، نسبت به اوضاع منطقه یکدیگر حساس تر می شوند.

*پایداری محیط زیست

همانطور که در مطلب بوم گردی اشاره کردیم، نوع نگاه به طبیعت گردی در این نوع از توریسم و تاکید آن بر حفظ منابع طبیعی ، مقوله آموزش و به حداقل رساندن آسیب های وارده به طبیعت در طول سفر ، اهمیت احترام گذاشتن به طبیعت را آشکار کرده و مانع آسیب رساندن به آن می شود.

علاوه بر این محلی ها نیز از ارزش جاذبه های طبیعی منطقه زندگی خود آگاه شده (در کنار رشد فرهنگ حفظ محیط زیست) و در پاسداری از آن می کوشند.

۴- گردشگری روستایی در ایران

ایران با توجه به گستردگی جغرافیایی و داشتن اقلیم های متفاوت، فرهنگ ها و سنن و چشم اندازهای بی نظیرش و همچنین با توجه به دارا بودن جاذبه های تاریخی غنی دارای پتانسیل بسیار بالای برای برگزاری تورهای روستا گردی بویژه برای گردشگران خارجی است. خونگرمی مردمان این مرز و بوم باعث می شود که گردشگران با اقامت در روستا ها علاوه بر آشنایی با آداب و رسوم روستا اوقات خوشی را در کنار مردم و در طبیعت بگذرانند.

گردشگری کشاورزی متاسفانه هنوز در ایران بخوبی شناخته شده نیست؛ تجربه ای که می تواند به غایت ارزشمند و جذاب باشد.

روستاهای زیادی در ایران دارای پتانسیل برای تبدیل شدن به مناطق جذاب برای برگزاری تور گردشگری روستایی هستند و البته برخی از آن ها مانند روستای ماسوله، ابیانه و روستای مصر در این زمینه پیشتاز هستند. مراسمی که در برخی از روستاهای ایران برگزار می شوند بسیار دیدنی، جذاب و دارای تاریخ و پشتوانه فرهنگی غنی هستند. مراسم گلاب گیری در قمصر کاشان، جشن تیرما سینزه در قاسم آباد گیلان ، عاشورا در ابیانه و پیرشالیار در هورامان ، نمونه هایی از این مراسم اند.

از جمله روستاهای گردشگری ایران می توان به روستای پالنگان در استان کردستان، روستای شهرستانک در تهران، روستای مصر در اصفهان، مارگون در استان فارس، سنگان در سیستان و بلوچستان، روستای نوا و دشت آزو در مازندران و بسیاری دیگر همچون اندبیل در استان اردبیل اشاره کرد.

۵- کدهای رفتاری در گردشگری روستایی

هرگز فراموش نکنید که هر روستا فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را دارد و ممکن است عملی که در یک روستا، عملی پذیرفته شده باشد در روستایی دیگر عملی خلاف عرف محسوب شود. به هر روی، احترام به روستا نشینان و سنت های آنان از اصول و ارکان قدم گذاشتن به روستاهاست. سنت شکنی و ایجاد اخلال در نظام روستا باعث ایجاد روحیه مقابله با گردشگران خواهد شد. در زیر به برخی از کدهای رفتاری که در هنگام گردشگری روستایی باید آن ها را مدنظر داشت اشاره می شود.

*اگر جشنی در روستا برپا بود سعی کنید اجازه گرفته و در جشن شرکت کنید. این تجربیات و خاطرات جالب و دوست داشتنی ای برایتان به ارمغان می آورد.

*پر واضح است که در هنگام اقامت در روستا می بایست به آداب و رسوم روستاییان اهمیت داد.

*به کودکان روستایی کمک مالی نکنید زیرا با این کار آن ها به تکدی گری عادت خواهند کرد.

*به حریم شخصی خانه ها و باغات روستا بدون اجازه وارد نشوید و از میوه ها نچینید.

*از ریختن زباله در معابر و اطراف روستا بپرهیزید.

*از محصولات روستایی خرید کنید و سعی کنید نقشی در اقتصاد روستایی ها داشته باشید.

*بدون اجازه از روستاییان بویژه زنان عکس نگیرید.

منابع عمده:

www.agric.gov.ab.ca و کتاب طبیعت گردی – نسرین صالحی

سرنوشت آثار تاریخی وباستانی کمسار شفت

براستی آیا نمی شد این بناهای تاریخی را حفظ نمود؟.چرا بناهای تاریخی این روستای کهن یکی پس از دیگری از بین می رود.؟

 آیا این بناها در مناطق دیگر هم اگر وجود داشتند اهالی ومسولین آن روستاها بی تفاوت بودند؟یا نه سعی در حفظ ونگهداری آن  از هیچ کوششی دریغ نمی کردند ؟

منتطر ارسال مطلب از سوی شما بزرگواران درباره تصاویر فوق هستیم. 

آشنایی با جاذبه‌های گردشگری شفت - ‌گیلان

شاید نام شفت به عنوان یکی از شهرستان‌های گیلان برای خیلی‌ها آشنا باشد. شهری که به آن کمتر از سایر شهرستان‌ها پرداخته شده و کمتر به مردم معرفی شده است.

در صورتی که این شهرستان دارای مکان‌های گردشگری فراوان بوده و جاذبه‌هایی زیبایی نسبت به سایر شهرستان‌های استان دارد.

منطقه گیلان، شهرستان شفت ناحیه‌ای کوهستانی و تاقدیس مانند است که در منتهی الیه گوشه شرقی رشته کوه‌های تالش جای دارد. شفت جلگه‌ای سرسبز است که درختان انبوهی را در دل خود جای داده است.

• جاذبه‌های گردشگری تالش / جاذبه‌های گردشگری سیاهکل / شهر تاریخی ماسوله / جاذبه‌های گردشگری شاندرمن /

شفت روستایی‌ترین شهرستان استان گیلان است، شهرستانی که دور تا دورش را روستاها فرا گرفته‌ است، جنگل و کوه از یک طرف و شالیزارهای برنج و باغات چای از سوی دیگر، هر یک از روستاهای شفت را زیبا کرده است.

•  قلعه رودخان - فومن / پل خشتی تمیجان - رودسر / پل خشتی لنگرود / پل غازیان روی رودخانه انزلی / بقعه شیخ زاهد گیلانی / غار آویشوی - شاندرمن شهرستان ماسال / عجایب هفتگانه اشکورات - ماسال / موزه میراث روستایی گیلان / پارک ملی بوجاق - رشت /

از پرطرفدارترین این روستا می‌توان به  کمسار، گیلده، سیاهمزگی، شالما، سفیدمزگی،  چماچا، کاظم آباد، ، بداب، درودخان، چناررودخان، طالقان، چوبر، ویسرود، جیرده و  اشاره کرد.

شفت که یکی از مناطق چند گانه فومنات می‌باشد به رسم دیرباز این منطقه، بازار هفتگی دارد. نمونه این بازارها را در بیشتر شهرهای استان گیلان از جمله فومن، صومعه سرا و رشت می‌توان دید.

فلسفه این بازارها با توجه به نوع محصول کشتی در هر شهر و برنامه ریزی اجتماعی، ایجاد می‌شده است. در شفت روز دوشنبه (دوشنبه بازار) و در نصیرمحله روز چهارشنبه (چهارشنبه بازار) و در چوبر(یکشنبه بازار.

پل تاریخی لیشاوندان، مجموعه باستانی کمسار، خانه قدیمی فرضعلی خرم واقع در روستای ملل چاله بیجارسر از جمله جاذبه‌های تاریخی این شهرستان است.

آبشارهای این شهرستان نیز شامل دودوزن واقع در روستای خرمکش، لاس پشت واقع در روستای لپوندان، دیواکل واقع در روستای علیسرا و وزنه بن واقع در روستای سفید مزگی دیوان دره واقع در روستای طالقان است. لیشاوندان، ملاسرا، کوزه گران، گیج سرا واقع در روستای مژدهه، چماچا، خرطوم، نورماس واقع در روستای کلاچ خندان استخرهای طبیعی این شهرستان هستند.

خرفکل، پارک جنگلی چوبر، مناطق ییلاقی امامزاده ابراهیم و امامزاده اسحاق و چنار رودخان، کانال هوایی روستاهای بدآب و خرفکل، مدخل خروجی آب بر فومنات واقع در روستای چوبر از جاذبه‌های طبیعی گردشگری شهرستان شفت محسوب می‌شوند.

مناطق نمونه گردشگری در شهرستان شفت نیز شامل منطقه کوهستانی جنگلی امامزاده ابراهیم، منطقه جلگه جنگلی چوبر و منطقه کوهستانی سیاه مزگی است.

از جمله جاذبه‌های زیارتی این شهرستان هم می‌توان به امامزاده ابراهیم شهرستان شفت اشاره کرد.

امامزاده ابراهیم در محلی به همین نام نزدیک روستای طالقان در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شفت واقع شده، مطابق شجره نامه موجود امامزاده ابراهیم (ع) از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است.

امامزاده اسحاق (ع) در محلی جنگلی به نام سیاه کوه در ۲۵ کلیومتری جنوب شفت قرار دارد و مطابق شجره نامه موجود بقعه مدفن امامزاده اسحاق (ع) برادر امام رضا (ع) و خواهرش خیرالنساء خواهر حضرت معصومه (ع) از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است.

دیگر بقاع متبرکه شهرستان شفت عبارتند از بقعه سید ابوالقاسم واقع در نهزم، بقعه سید کاس آقا واقع در توسه، بقعه سید احمد واقع در روستای چماچا، بقعه سالک معلم واقع در روستای سالک معلم و شالماء، بقعه آقا نورسه تن واقع در روستای چوبر، بقعه بابا رکاب، بقاع پیرمختار و سید مرضیه واقع در احمدسرگوراب، بقعه آقا سید عزیز واقع در روستای کاظم آباد چوبر، آقا سید یعقوب و سید رضی واقع در روستای کلاشم.

کوه‌های بسیار سرسبز و سر به آسمان کشیده شفت جلوه‌ای از قدرت الهی است. طبیعتی بکر که هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کند. حرکت در میان کوه‌های بلندی که از پای آنها رودهای پرآبی جریان دارد، بسیار لذت‌بخش است. هم صحبت شدن با چوپانان در مسیر این کوهپیمایی هم خالی از لطف نیست.

شلمجار، آرنانگاه، ونی، شمشیر ژنه لاس، سوته و اسکندر کل از ییلاقات بسیار زیبای کشور هستند که به دلیل بکر بودن، صیقلی است برای روح بیمار ما که در زندگی غرق شده‌ایم. اگر قصد جوان شدن دارید حتما سری به ییلاقات شفت بزنید. اگر کوهنورد حرفه‌ای هستید، می‌توانید از ییلاقات شفت گذشته و خود را به ارتفاعات رودبار گیلان و یا طارم زنجان برسانید.

علیرغم اینکه به گواه کتب تاریخی مانند دانشوران گیل و دیلم و ولایات دارالمرز، شفت از قدیمی‌ترین آبدی‌های بیه‌پس(غرب گیلان) بوده، اما تعداد جشنواره‌های فرهنگی که در شهرستان برگزار می‌شود به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. جشن‌های شاد نوروزی که از دیرباز در سرزمین گیل و دیلم برگزار می‌شده حالا روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود. مراسمی مانند نوروزی خوانی و عروسه گوله هم سال به سال کمرنگ‌تر می‌شود و مردم کمتری دست به این کار می‌زنند، با این وجود این مراسم هنوز در شفت و روستاهای آن انجام می‌شود و طرفداران بیشماری دارد.

نوروزی خوان با آوازش پیشاپیش نوروز را به صاحب خانه تبریک می‌گوید و برای سلامتی و سرسبزی‌اش در سال آینده شاخه‌ای از شمشاد را به او می‌دهد. صاحبخانه نیز به رسم مهمان نوازی به نوروزی خوان تخم مرغ، برنج یا پول می‌دهد.

عروسه گولی نیز نام نمایشی است که از شاخص‌ترین نقش‌های آن می‌توان به نازخانم و غول اشاره کرد. ناز خانم به سان بهاری است که با ناز و کرشمه در حال آمدن است و غول همان زمستان است که صورتش از کهنگی سیاه شده است. غول پس از مبارزه شکست می‌خورد و بهار به خانه‌ها می‌آید. عروس گوله در روستاهای شفت هنوز برگزار شده و هر سال در شفت نیز اجرا می‌شود. بازار شفت در این روز سراسر شادی است.

لازم است از روستای گیلده هم یاد کنیم. گیلده، روستایی که خود را رقیب کاشان می‌داند. مراسم گل و گلاب‌گیری هر ساله در اوایل خرداد ماه در این روستا برگزار شده و سال به سال پر رونق تر می‌شود.

چگونه می توان یک روستای موفق داشت؟

یکی از مهمترین و بارزترین ویژگی یک جامعه یا روستای ایده ال، سطح فرهنگ افراد آن جامعه یا روستا می باشد.این خصیصه ارتباط مستقیم و تنگا تنگی در توسعه یافتگی و پیشرفت همه جانبه یک جامعه کوچک یا بزرگ خواهد داشت. فرهنگ غنی فقط در سواد خلاصه نمی شود بلکه مدارج علمی یکی از خصوصیات مهم اینگونه جوامع می باشد.در جوامعی که سطح فرهنگ و آگاهی مردم  بالا باشد، افراد علاوه بر تلاش در جهت ارتقاء مادی و معنوی زندگی خانوادگی، برای پیشرفت محیط اجتماعی خود نیز تلاش مستمر دارند. (محیط خانه و اجتماع را لازم و ملزوم یکدیگر می دانند .)

در فرهنگ دینی ما نیز به این امربسیار توصیه شده است . ما با خواندن قرآن و از طریق  سیره و روش پیامبران و امامان در می یابیم که یکی از صفات انسانهای مومن، از خود گذشتن و به دیگران پرداختن می باشد. یعنی انسانهای مومن پس از خودسازی به این نتیجه می رسند که باید به دیگران کمک کنند تا به تکامل برسند، انسانهای با فرهنگ انسانهایی هستند که فقط به خود و خانواده خود فکر نمی کنند بلکه جامعه را نیز در کنار خود و خانواده قرار می دهد و تلاش می کند علاوه بر آسایش و آرامش خود و خانواده ، آسایش و آرامش اجتماعی که در آن زندگی می کند را نیز فراهم نمایند.

چند مثال ساده شاید ما را در فهم این مطالب یاری نماید:

مثال اول: همه ما کم و بیش از نقش رعایت بهداشت در سلامت جسم و روح آگاهی داریم. به همین منظور سعی و تلاش خود را در جهت پاکیزگی محیط خانواده و منزل خود به عمل می آوریم.اگر این خصوصیت را از محیط خانوادگی به محیط اجتماعی خود انتقال دهیم و پاکیزگی محیط اجتماعی را مؤثر در سلامت جسم و روان بدانیم این حرکت نشان دهنده ارتقاء فرهنگی می باشد.برای نمونه، اگر ریختن زباله در محیط خانه باعث آلودگی می شود، ریختن آن در خیابان هم باعث آلودگی خواهدشد.نتیجه می گیریم افراد با فرهنگ و آگاه از ریختن زباله در محیط اجتماعی  خودداری می کنند.

مثال دوم: همه ما تلاش میکنیم که رفاه و آسایش در زندگی ما حاکم باشد، در همین راستا سعی می کنیم ، تا منزل خوب همراه با تمام امکانات در اختیار داشته باشیم.اگر این تفکر را به اجتماع خود انتقال دهیم یعنی محیط اجتماعی خود را مانند خانه خود بدانیم و برای عمران و آبادانی محیطی که در آن زندگی می کنیم تلاش و کوشش نماییم و با مسئولین محلی همگام باشیم توسعه و آبادانی با حداقل زمان بدست خواهد آمد. و این هم از نشانه های پیشرفت فرهنگی می باشد.

مثال سوم: در مسائل تربیتی نیز باید همین گونه فکر کنیم، یعنی همان قدر که تلاش می کنیم فرزندان صالح و مفید به جامعه تحویل دهیم، به همان اندازه باید برای تربیت فرزندان جامعه خود نیز تلاش نماییم.چون ما هرچه قدر تلاش کنیم و فرزندان خوب تربیت نماییم ولی جامعه ، جامعه ای سالم نباشد فرزندان ما را نیز به تباهی خواهد کشاند.پس در این مورد نیز باید احساس مسئولیت کرده و علاوه بر تربیت فرزندان خود، در جهت تربیت نوجوانان و جوانان جامعه ای که در آن زندگی می کنیم تلاش نمائیم.و نمونه های فراوان دیگر……

خداوند تبارک و تعالی انسان را موجودی اجتماعی آفریده وانسانها  بسیاری از نیازهای ضروری زندگی خود را از طریق افراد دیگر برآورده می نمایند. اگر قرار بود هرکس به فکر خود و خانواده خود باشد نیاز به زندگی اجتماعی نبود، هر کس می توانست در گوشه ای از دنیای پهناور مکانی برای زیستن انتخاب نماید و به تنهایی زندگی نماید.

لازم به ذکر است، نگاه تک بعدی به اجتماع یک نوع عقب ماندگی فرهنگی است. برای مثال اگر حل مشکلات یک جامعه یا یک روستا را  فقط در عمران و آبادانی خلاصه نماییم خود یک اشتباه بزرگی است.چون اجتماع را باید یک واحد به هم پیوسته دانست که هر قسمت آن به صورت متوازن باید رشد نماید.

در پایان نتیجه می گیریم انسانهای با فرهنگ ، همانقدر که به خود و خانواده خود توجه دارند به اجتماع خود نیز اهمیت می دهند و برای توسعه و آبادانی محیطی که در آن زندگی می کنند سعی و تلاش فراوان به عمل می آورند.

حال هر یک از ما باید خودمان را با این ویژگی ذکر شده بسنجیم.اگر این خصوصیت به صورت کامل در ما هست پس باید به خودمان ببالیم. اگر اندکی از این خصوصیت در ما نهادینه شده است تلاش کنیم تا آن را کامل در خود پرورش دهیم.و اگر فقط به خود و خانواده خود توجه داریم و به جامعه خود بی توجه ، باید متاسف باشیم و  تلاش وافر نماییم تا این فرهنگ را در خود به شکوفایی برسانیم. چون کمک به همنوعان و جامعه ،یکی از نشانه های حرکت به سمت تکامل و به خدا رسیدن می باشد.